Sodium bicarbonate – thuốc gây mê an toàn cho cá Điêu hồng

Cá không được chăm sóc phải chịu áp lực rất lớn trong quá trình đánh bắt, vận chuyển gây ra sự căng thẳng và đau đớn làm ảnh hưởng đến các phản ứng sinh lý và sinh hóa trên cá, gây rối loạn nội tiết và chuyển hóa ở cá.  Bên cạnh đó, dù có sẵn nhiều loại thuốc gây mê hóa học nhưng cần cân nhắc kỹ lưỡng về kinh tế, an toàn và quy định khi sử dụng thuốc gây mê hóa học trên cá thực phẩm.

Một trong những loại thuốc gây mê hóa học an toàn hơn có thể được sử dụng trong gây mê cá là sodium bicarbonate (natri bicarbonate). Nó còn được gọi là baking soda và khi hòa tan trong nước, nó giải phóng carbon dioxide, có tác dụng gây mê cho cá (Bowser 2001). Khí này được chứng minh là an toàn cho con người; do đó, không có hạn chế trong việc sử dụng nó (Summerfelt và Smith 1990). Khi được sử dụng làm thuốc gây mê, khí carbon dioxide được sủi bọt trong nước trực tiếp thông qua một luồng khí được kết nối với nguồn hoặc gián tiếp bằng cách thêm sodium bicarbonate làm nguồn carbon dioxide (Altun et al. 2009).

Trong một nghiên cứu trước đó liên quan đến cá rô phi (Oreochromis niloticus) đã chứng minh hiệu quả của việc sử dụng thuốc gây mê hóa học này, và hiệu quả sử dụng bị ảnh hưởng bởi liều lượng và kích thước của cá (Opiyo et al. 2013). Mặc dù có những thông tin từ các nghiên cứu trước đây, cho thấy hiệu quả của thuốc gây mê này trên cùng một loài cá ở nhiều độ mặn là khác nhau. Bởi vì cả nước lợ và nước mặn đều chứa một lượng carbonate đáng kể, và nó có thể có tác động đến hoạt động của sodium bicarbonate khi được thêm vào nước. Vì nuôi trồng thủy sản có thể được thực hiện trong điều kiện nước ngọt, nước lợ và nước mặn, nên phải đánh giá tiềm năng của sodium bicarbonate khi sử dụng làm thuốc gây mê cho cá trong những điều kiện này. Do đó, nghiên cứu của Arlene L. Avillanosa  et al 2019 đã sử dụng cá điêu hồng con để kiểm chứng được hiệu quả của việc sử dụng sodium bicarbonate làm thuốc gây mê cho cá trong cả điều kiện nước ngọt và nước lợ.

Kết quả:

Nghiên cứu đã chứng minh rằng sodium bicarbonate có thể được sử dụng như một chất gây mê hiệu quả cho cá điêu hồng con. Trong một nghiên cứu trước đó, Opiyo et al. (2013) cũng cho thấy cá rô phi con, O. niloticus đã phản ứng tích cực với chất này khi được sử dụng làm thuốc gây mê và không có trường hợp cá chết.

Thuốc gây mê có thể chấp nhận có thể được sử dụng trong quá trình xử lý cá được khuyến nghị gây mê ở cá trong vòng 3 phút và hồi phục hoàn toàn sau 5 phút (Marking và Meyer 1985 ; King et al. 2005 ; Ross và Ross 2008 ). Trong nghiên cứu hiện nay, việc sử dụng sodium bicarbonate làm thuốc gây mê trong cá điêu hồng con thỏa mãn các yêu cầu này, ngoại trừ khi chất này được sử dụng trong nước lợ ở nồng độ 50g/l, trong đó việc gây mê trung bình mất hơn 4 phút.

Hòa tan sodium bicarbonate trong nước giải phóng khí carbon dioxide. Khí này được sử dụng cho mục đích gây mê ở cá ở các nhiệt độ nước khác nhau và được sử dụng chủ yếu để làm dịu cá trong quá trình vận chuyển hoặc cho phép xử lý số lượng lớn cá (Bowser 2001). Nghiên cứu cũng không quan sát thấy bất kỳ tỷ lệ chết ở cá điêu hồng con trong quá trình gây mê và sau khi phục hồi, bởi sự giải phóng chậm khí carbon dioxide trong nước sau khi hòa tan hoàn toàn sodium bicarbonate.